Folkhälsomyndigheten Din psykiska hälsa

So uticini ko amaro psihikano sastipe?

Amaro psihikano sastipe ovela uticimo taro odova so keraja, sar dživdinaja thaj so doživinaja, sa odova meninela pe ko dživdipe. Odova so šaj te uticinel upro psihikano sastipe but vare ulavela pe ko arakhibasere faktorija thaj rizikosere faktorija. Disave buča so uticinena ko psihikano sastipa šaj te keren pe javer ama isi disave so našti te kerel pe diso.

Amaro psihikano sastipe ovela uticimo kotar pherdo faktorija. Vakeri pe but bašo so odova so keraja, sar dživdinaja thaj so doživinaja. Odova šaj te oven faktorija ko društvoskoro nivo, ko amaro pašipe thaj individualikane faktorija. Amaro psihikano sastipe menini pe ko dživdipe. But džene doživinena psihikano pharipe  ko razna momentija ko dživdipe. O pharipa šaj te oven kratkovremeskere  thaj barevremeskere thaj ola šaj te oven ko razna pharipaskere stepenija. Disavo var trebela amenge pomoč kaj te šaj te ovel amenge šukar.

Disave buča so uticinena ko psihikano sastipe tane phare te keren pe te oven javer, sar soj o fizikane ja pale biologikane  faktorija ja pale amare bajrojbaskere relacije, ama isi disave buča upri kaste uticinena korkori, sar soj ko primer dživdipaskoro stili thaj dživdipaskere navike.

Amen ovaja uticime maškar o javera buča kotar:

  • Biologikane faktorija sar so tano o nasledstvo, berša thaj dali manuš i murš ja pale džuvli
  • Dživdipaskere navike thaj generalno e sastipaskiri situacija
  • Psihikane faktorija sar soj i neuropsihijatrikani funkciniribaskere tiknjaripe, o dženibe, kognitivikano šajipe thaj zoralipe te terdžol pe protiv o psihikano hovavkeribe
  • Socialikane faktorija sar soj o bajrojbaskere preduslovija, relacije, norme, kultura, khereskiri situacija, ekonomikane preduslovija, buti thaj školujbe.

Arakhibasere thaj rizikoskere faktorija

Odola faktorija so uticinena ko psihikano sastipe olenge vakerela pe arakhibaskere thaj rizikoskere faktorija.

O arakhibaskere faktorija šaj ko primer te ovel adžahar so manuše isi jek šukar korkorioset ja pale jek paše amal, jek šukar butikeribaskiri sredina ja pale jekh hobi so manuš čače mangela. Te hal pe sasto hajbe, te dvižinel pe redovno thaj te sovel pe dovolno odovada tano važno.

E rizikoskere faktorija tane sprotivna kotar e arakhibaskere faktorija. E rizikoskere faktorija šaj te oven te bajrol pe ki jekh familija so isi zavistnoskoro problemi ja pale but konfliktija, ekonomikano pharipe ja pale te osetinel manuš kaj na pasujnela. Odova šaj te kerel jekh negativno uticibe upro sastipe. Odova so tano šukar so e arakhibaskere faktorija šaj te kovljaren o efektija kotar  o rizikoskere faktorija, te barakeren tle sprotivibaskoro zoralipe protiv o psihikano nasastipe thaj te kerel te ove pošukar spremno te dodžare e dživdipaskere izazovija.

Uppdaterat: 2025-03-11